تعریف و آشنایی با مدیریت
امروزه تمامی مردم به نوعی در یک سازمان ، نهاد و یا گروهی مشغول فعالیت هستند. تمامی این فعالیت ها حول یک هدف شکل می گیرد و افراد با اجرای نقش ها گوناگون در زمان ها و مکان های مختلف به تحقق آن هدف کمک می کنند.
هر مجموعه ایی برای رسیدن به اهداف خود نیاز به منابع مادی و انسانی و معنوی خاص خود را دارد. محدودیت منابع در دنیا امروز یکی از چالش های بزرگ هر سازمانی است ، که این محدودیت ها خود لزوم داشته برنامه برای استفاده درست و به موقع را نمایان می کند.
با توجه به توضیحات بالا به این نتیجه میرسیم که برای ثمر بخش بودن فعالیت های انسانی ، مدیریت صحیح زمان ، منابع و شرایط محیطی و ... از اهمیت بالایی برخوردار است . لذا مدیریت را می توان اینگونه تعریف نمود :
« مدیریت فرآیند به کار گیری موثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ریزی ، سازماندهی ، بسیج منابع و امکانات ، هدایت و کنترل عملیات است که برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول صورت می گیرد. »
از تعریف مذکور می توان چند نتیجه مهم گرفت:
1- مدیریت یک فرآیند است . هر فرآیندی از یک ساختار تشکیل شده است که اجزا و نیروهای دخیل در آن برای رسیدن به هدفی در تلاش هستند. سرانجام همه این تلاش یک نتیجه یا خروجی است .
2- تمرکز مدیریت بر فعالیت های هدف دار است .
3- مدیریت کارآ ، به استفاده صحیح و به جا از منابع اطلاق می شود .
4- مدیریت عملی است که به صورت آگاهانه رخ می دهد .
تعاریف دیگری از مدیریت:
« مدیریت به طور خلاصه انجام وظایف برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری، هماهنگی و کنترل می باشد »
«علم و هنر هماهنگی کوشش‌ها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف سازمانی مدیریت گویند »
« بازی کردن نقش رهبر، منبع اطلاعاتی، تصمیم‌گیرنده و رابط برای اعضای سازمان »
« فرآیندی که طی آن تصمیم‌گیری در سازمان‌ها صورت می‌پذیرد »
« مدیریت هنر انجام امور به وسیله دیگران است »
انسان در طول تاریخ و از زمان حضور بشر بر روی زمین همواره با مسئله مدیریت انسان های دیگر ، زیر دستان ، منابع و محیط اطرافش سرو کار داشته است . اما تدوین نخسیت اصول مدیریت را می توان به سال 1880 میلادی نسبت داد . از آن سال تا به امروز مکاتب مختلفی نظرات خود را در این زمینه مطرح کردند که مهم ترین آنها عبارتند از :
· مکتب کلاسیک ها یا مدریت علمی
· مکتب روابط انسانی
· مکتب سیستم های اجتماعی
· مکتب اقتضایی
· مکتب نوگرایی
البته از چند سال پیش تا به امروز مکتب اسلامی از سوی اندیشمندان مسلمان مطرح شد و ادعای ارائه مدیریت نوین و جامعی که در برگیرنده تمامی نیاز های انسانی است را دارد. (در مطالب دیگر نقد و بررسی خواهد شد)
به هر حال اهمیت این علم امروزه سبب شده است تا به صورت تخصصی در رده ها و رشته های مختلف به این علم پرداخت شود . گرایش ها و رشته مختلف مدیریت :
- مدیریت دولتی
- مدیریت صنعتی
- مدیریت بازرگانی
- مدیریت شهری
- مدیریت استراتژیک
- مدیریت منابع انسانی
- مدیریت ریسک
- مدیریت بحران
- مدیریت آموزشی
- مدیریت کارآفرینی
- مدیریت کسب و کارهای کوچک
- مدیریت بازاریابی
- مدیریت مالی
- مدیریت هتلداری و جهانگردی
- مدیریت گمرکی
- مدیریت کیفیت
- مدیریت تکنولوژی
- مدیریت تحقیقات و فناوری
- پژوهش عملیاتی (علوم مدیریت)
